‘Maak een GACS-scan voor het te laat is’

Volgens de Nederlandse wet- en regelgeving moet een deel van de gebouwen voor 2026 zijn voorzien van een gebouwautomatiserings- en controlesysteem dat voldoet aan de technische eisen conform de NEN-norm 52120 (GACS). Dit geldt voor alle utiliteitsnieuwbouw met een verwarmings- en/of klimaatbeheersingsinstallatie vanaf 290 kW nominaal vermogen. Bij bestaande bouw moet het GACS worden meegenomen als de opwekking wordt vervangen en/of worden opgenomen in de onderhoudsplannen. Dus: een gebouwautomatiserings- en controlesysteem dat installaties aanstuurt en coördineert, is niet alleen verplicht bij nieuwbouw.

Ik begeleid gebouweigenaren, beheerders en facilitair managers in onderhouds- en huisvestingsplannen en mijn belangrijkste advies is: laat een GACS-scan maken voor het te laat is. In die scans gaan wij het gehele gebouw door. Hierbij worden ook actuele aspecten als netcongestie meegenomen, waaruit een advies op maat van het vastgoed voortkomt. Gebouwbeheerders weten in gevallen niet eens hoeveel actueel vermogen hun gebouw bezit. Zelf heb ik 35 jaar ervaring in de installatiebranche, zowel commercieel als leidinggevend. Wij helpen met het maken van meerjarenonderhoudsplannen (MJOP’s) en voegen daar de D aan toe: een doorkijk naar duurzaamheid.

Voldoen aan de wet- en regelgeving is uiteraard een vereiste. Ik verduidelijk graag de terminologie. Veel vastgoed heeft al een gebouwbeheersysteem (GBS) of energiemanagementsysteem (EMS), maar GBS + EMS wordt GACS. Dat betekent formeel dat gebouwautomatisering én monitoring vanaf 1 januari 2026 verplicht wordt volgens de NEN-EN-ISO 52120, een gestructureerde lijst van regel-, gebouwautomatiserings- en technische gebouwbeheerfuncties die bijdragen aan de energieprestatie van gebouwen.

Maar er is meer: in de EPBD III-wet- en regelgeving staan systeemeisen waaraan de verbetering van de energieprestatie van technische bouwsystemen moet voldoen. Deze wetgeving wordt ‘opgevoerd’ tot de EPBD IV, met verzwaarde eisen. Nederland moet voor de zomer van 2026 veel onderdelen van deze Europese richtlijn gerealiseerd hebben. Daarnaast moeten vanaf 1 januari 2030 alle nieuwe gebouwen emissievrij zijn.

Wij hebben de inhoudelijke kennis om een GACS-scan uit te voeren, indien gewenst ondersteund door onderhouds- en huisvestingsplannen. Veel vastgoedeigenaren hebben bouwplannen. Het is goed strategisch vastgoedbeleid mee te nemen in het huidige beheer en onderhoud van installaties. Maar begin bij de basis, met inachtneming van de meest recente wet- en regelgeving ‘plus’, zodat u niet voor verrassingen komt te staan. De opdrachtgever hierbij helpen, daar worden wij blij van, of dat nu een ziekenhuis, schoolgebouw of golfbaan betreft.  

De Pen – Tino Broekhof – Senior consultant bij Quadrance